Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 września 2025 roku

Sąd Okręgowy w Katowicach XI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodnicząca: SSO Anna Petri

po rozpoznaniu 1 września 2025 roku w K. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania P. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J.

o zasiłek opiekuńczy

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Rejonowego Katowice-Zachód w Katowicach

z 3 czerwca 2025 roku, sygn. akt VII U 20/25

oddala apelację

SSO Anna Petri

sygn. akt XI Ua 25/25

UZASADNIENIE

Ubezpieczony P. S. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. z 20 grudnia 2024r. odmawiającej mu prawa do zasiłku opiekuńczego za okres od 25 listopada 2024r. do 1 grudnia 2024r. Podniósł, że uzyskał zwolnienie lekarskie w celu opieki nad mamą, którą odebrał ze szpitala 18 listopada 2024r. po operacji wszczepienia endoprotezy stawu biodrowego. Przez kilka dni mama miała zapewnioną opiekę przez jego córkę, natomiast ubezpieczony wiedział, że od 25 listopada 2024r. to on będzie musiał przejąć opiekę. W dniu 21 listopada 2024r. ubezpieczony wyjaśnił lekarzowi sytuację i poprosił o wystawienie zwolnienia lekarskiego od 25 listopada 2024r. Zdaniem odwołującego się został on ukarany za powstały przy tym błąd lekarza.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania wskazując, iż zgodnie z art. 53 ust. 1, art. 55 ust. 1, art. 59 ust. 14 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa i § 3 ust. 1-3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 listopada 2015r. w sprawie trybu i sposobu orzekania o czasowej niezdolności do pracy, wystawiania zaświadczenia lekarskiego i sposobu sprostowania błędu w zaświadczeniu lekarskim zaświadczenie lekarskie może być wystawione na okres rozpoczynający się po dniu badania, nie później jednak niż czwartego dnia po dniu badania, jeżeli: bezpośrednio po dniu badania przypadają dni wolne od pracy lub badanie jest przeprowadzone w okresie wcześniej orzeczonej niezdolności do pracy. Podniesiono, iż zaświadczenie lekarskie na sporny okres zostało wystawione nieprawidłowo 21 listopada 2024r., podczas gdy dzień 22 listopada 2024r. nie był dla ubezpieczonego dniem wolnym od pracy – nie spełnia zatem warunków określonych powołanymi przepisami i w związku z tym nie może stanowić podstawy przyznania zasiłku opiekuńczego.

Wyrokiem z 3 czerwca 2025r. Sąd Rejonowy Katowice-Zachód w Katowicach zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu się P. S. prawo do zasiłku opiekuńczego za okres od 25 listopada 2024r. do 1 grudnia 2024r.

Sąd Rejonowy ustalił, że ubezpieczony podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia w (...) spółce z o.o. w K..

W dniu 18 listopada 2024r. matka ubezpieczonego wyszła ze szpitala po przebytej operacji wszczepienia endoprotezy stawu biodrowego. W pierwszych dniach miała zapewnioną opiekę jego córki ubezpieczonego. Wobec konieczności przejęcia osobistej opieki nad matką z dniem 25 listopada 2024r. w dniu 21 listopada 2024r. ubezpieczony udał się na wizytę lekarską i wyjaśnił lekarzowi, dlaczego chce uzyskać zwolnienie lekarskie od 25 listopada 2024r. Stąd wówczas lekarz wystawił ubezpieczonemu zwolnienie lekarskie na sporny okres z uwagi na konieczność sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny. Dzień 22 listopada 2024r. był dla ubezpieczonego dniem roboczym.

Sąd Rejonowy zważył, że odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Wskazał, że zgodnie z art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej dalej ustawą zasiłkową przy ustalaniu prawa do zasiłków i ich wysokości dowodami stwierdzającymi czasową niezdolność do pracy z powodu konieczność osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny są zaświadczenia lekarskie, o których mowa w art. 55 ust. 1 i art. 55a ust. 7, albo wydruk zaświadczenia lekarskiego, o którym mowa w art. 55a ust. 6 tej ustawy. Na podstawie § 7 ust. 1-3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 listopada 2015r. w sprawie trybu i sposobu orzekania o czasowej niezdolności do pracy, wystawiania zaświadczenia lekarskiego oraz trybu i sposobu sprostowania błędu w zaświadczeniu lekarskim (Dz. U. poz. 2013), zwanego dalej rozporządzeniem wydanego na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 59a cytowanej ustawy zaświadczenie lekarskie wystawia się na okres od dnia, w którym przeprowadzono badanie, lub od dnia bezpośrednio następującego po dniu badania. Może ono być wystawione na okres rozpoczynający się po dniu badania, nie później jednak niż 4 dnia po dniu badania, jeżeli:

1) bezpośrednio po dniu badania przypadają dni wolne od pracy;

2) badanie jest przeprowadzane w okresie wcześniej orzeczonej czasowej niezdolności do pracy.

Okres orzeczonej czasowej niezdolności do pracy może obejmować okres nie dłuższy niż 3 dni poprzedzające dzień, w którym przeprowadzono badanie, jeżeli jego wyniki wykazują, że ubezpieczony w tym okresie niewątpliwie był niezdolny do pracy.

Sąd I instancji zauważył, że w zaskarżonej decyzji organ rentowy powołał się również na przepis art. 59 ust. 14 powołanej ustawy, który został uchylony z dniem 1 stycznia 2016r. na mocy ustawy z dnia 15 maja 2015r. o zmianie tej ustawy. Przyjął, iż powinien zostać przywołany art. 59a ww. ustawy, który zawiera delegację ustawową do wydania aktu wykonawczego. Ponadto w podstawach prawnych wydanej decyzji powołano się na § 3 ust. 1-3 rozporządzenia, choć brak ustępów § 3, więc podstawą powinien być § 7 ust. 1-3 rozporządzenia.

W ocenie Sądu I instancji ubezpieczonemu przysługiwało prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad matką w spornym okresie. Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 pkt 3 ustawy zasiłkowej zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad innym chorym członkiem rodziny. Stosownie natomiast do ust. 2 przywołanego przepisu za członków rodziny, o których tam mowa, uważa się m. in. rodziców – jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki. Organ rentowy nie kwestionował, że w przypadku odwołującego się istniała konieczność osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny. Nie podnosił również, by występowały inne okoliczności skutkujące brakiem prawa do zasiłku opiekuńczego. W szczególności nie ustalono, by poza ubezpieczonym byli inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę choremu członkowi rodziny. Odwołujący w swoich zeznaniach wyjaśnił, że jego córka, która przez pierwsze dni zajmowała się jego matką nie pozostawała z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym. W toku sprawy organ rentowy nie podnosił również, aby został przekroczony okres zasiłkowy opisany w art. 33 ustawy zasiłkowej.

Nadto Sąd Rejonowy wskazał, że organ rentowy odmówił prawa do zasiłku opiekuńczego ubezpieczonemu wyłącznie z uwagi na nieprawidłowy sposób wystawienia mu przez lekarza 21 listopada 2024r. zaświadczenia o niezdolności do pracy z tytułu opieki nad matką, jaka co miało nastąpić dopiero od 25 listopada 2024r. Doszło bowiem do naruszenia § 7 ust. 2 ww rozporządzenia, albowiem następny dzień – piątek 22 listopada 2024r. nie był dla ubezpieczonego wolny od pracy, więc lekarz nie był uprawniony do wystawienia zaświadczenia lekarskiego na 4 dzień od daty wizyty. W ocenie Sądu Rejonowego nie mogło to doprowadzić do odmowy przyznania ubezpieczonemu prawa do zasiłku opiekuńczego, skoro spełnił on przesłanki nabycia go określone w ustawie zasiłkowej. Sporne zaświadczenie lekarskie potwierdzało konieczność osobistego sprawowania w spornym okresie opieki nad chorym członkiem rodziny, czego organ rentowy nie kwestionował. W tej sytuacji przerzucenie na ubezpieczonego konsekwencji niewłaściwego wystawienia przez lekarza zaświadczenia lekarskiego, a co dalej idzie - pozbawienie prawa do zasiłku opiekuńczego nie może zostać ocenione jako właściwe.

W tym kontekście Sąd Rejonowy przytoczył stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z 17 listopada 2000r. (II UK 53/00), z którego wynika, że prawo do zasiłku chorobowego nie jest uzależnione od tego, czy zakład służby zdrowia wystawił na właściwym formularzu zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby. W uzasadnieniu podkreślono, że powstanie niezdolności do pracy w okresie zatrudnienia oraz nieprzerwany okres niezdolności do pracy, powinny być dla organu rentowego całkowicie wystarczającą podstawą do wypłaty zasiłku. Wskazano, że nie do przyjęcia jest stanowisko kasacji, iż pracownik, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby, mógłby zostać pozbawiony prawa do zasiłku chorobowego ze względu na stwierdzenie faktu niezdolności do pracy na niewłaściwym druku. Również brak zaświadczenia lekarskiego, przy bezspornym fakcie niezdolności ubezpieczonego do pracy, nie stanowi wystarczającej podstawy do odmowy przyznania prawa do świadczenia.

Na gruncie przywołanego stanowiska Sąd Rejonowy uznał, że nie ma podstaw, aby niedopatrzenie lekarza wystawiającego zaświadczenie lekarskie na podstawie przepisów ww rozporządzenia mogło doprowadzić do odmowy prawa do zasiłku opiekuńczego. Ubezpieczony przedstawił lekarzowi powody, dla których chciał uzyskać zaświadczenie lekarskie od 25 listopada 2024r. Lekarz winien poinformować go o dopuszczalnej dacie rozpoczęcia okresu objętego zaświadczeniem, co pozwoliłoby ubezpieczonemu na podjęcie decyzji np. o skorzystaniu z zasiłku opiekuńczego od 22 listopada 2024r. lub o ponowieniu wizyty lekarskiej 25 listopada 2024r. Jednocześnie ze strony odwołującego się nie doszło do żadnych nadużyć, albowiem już w dacie wystawiania zwolnienia lekarskiego jego matka była osobą wymagającą opieki i stan ten nie uległ zmianie w spornym okresie.

Sąd I instancji wskazał, że niedochowanie wymogów formalnych w wystawieniu zaświadczenia lekarskiego nie niweczyło samego prawa ubezpieczonego do otrzymania zasiłku opiekuńczego, albowiem zostały spełnione przesłanki z art. 32 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, a jednocześnie nie ziściły się przesłanki negatywne z art. 33 i 34 ww. ustawy, które uniemożliwiłyby wypłatę tego zasiłku.

Wobec uznania odwołania ubezpieczonego za zasadne na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd ów zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującemu się prawo do zasiłku opiekuńczego za sporny okres.

Od powyższego wyroku apelację wniósł organ rentowy domagając się jego zmiany w całości i oddalenie odwołania.

Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego: art. 32, art. 53, art. 55 art. 59 i art. 59a ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa w związku z § 7 rozporządzenia z dnia 10.11.2015 r. w sprawie trybu orzekania o czasowej niezdolności do pracy, wystawiania zaświadczenia lekarskiego i sposobu sprostowania błędu w zaświadczeniu lekarskim poprzez jego błędną wykładnię i przyznanie prawa do zasiłku opiekuńczego.

Uzasadniając treść wniesionej apelacji organ rentowy wskazał, że zaświadczenie lekarskie na okres sporny okres zostało wystawione w dniu 21.11.2024r., zgodnie z wnioskiem ubezpieczonego na okres od 25.11.2024 r., choć kolejny dzień 22.11.2024 r. (piątek) nie był dniem wolnym od pracy. W świetle powyższego organ rentowy nie zgodził się ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, że przesłanki ustawowe niezdolności do pracy z tytułu konieczności sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny zostały spełnione, bowiem zaświadczenie lekarskie nie zostało wydane po przeprowadzeniu bezpośredniego badania przez lekarza rodzinnego matki ubezpieczonego, a jedynie zostało na podstawie relacji odwołującego. Ponadto nie dochowano terminu wynikającego z §7 rozporządzenia w sprawie trybu orzekania o czasowej niezdolności do pracy, który pozwala na ocenę stanu zdrowia i konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym członkiem rodziny. Orzekanie o niezdolności do pracy należało więc uznać za przedwczesne, gdyż stan zdrowia członka rodziny po 4 dniach mógł ulec zmianie.

Ponadto organ rentowy zaznaczył, że oceny stanu zdrowia matki ubezpieczonego na dzień 25.11.2024 r. Sąd dokonał jedynie na podstawie zeznań odwołującego bez pozyskania jej dokumentacji medycznej. W ocenie organu rentowego powołany przez Sąd wyrok Sądu Najwyższego z 17.11.2000r. nie odnosi się do stanu faktycznego i prawnego sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd odwoławczy w pełni podziela ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu I instancji uznając je za własne, co oznacza, iż z mocy art. 387 § 2 ¹ k.p.c. zbędne jest ich ponowne przywoływanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego. Zarzuty stawiane przez apelującego zaskarżonemu wyrokowi okazały się chybione.

Sąd I instancji nie dopuścił się naruszenia przepisów prawa materialnego art. 32 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz. U. z 2025r., poz. 501), zwanej dalej ustawą zasiłkową. Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 32 ust. 2 tej ustawy zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad innym chorym członkiem rodziny – m. in. matką pozostającą we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki. Z mocy art. 53 ust. 1 ustawy zasiłkowej przy ustalaniu prawa do zasiłków i ich wysokości dowodami stwierdzającymi konieczność osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny są zaświadczenia lekarskie, o których mowa w art. 55 ust. 1 i art. 55a ust. 7, albo wydruk zaświadczenia lekarskiego, o którym mowa w art. 55a ust. 6. Na podstawie art. 55 ust. 1 i 4 tej ustawy zaświadczenie lekarskie o konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny jest wystawiane zgodnie ze wzorem ustalonym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, po przeprowadzeniu bezpośredniego badania stanu zdrowia ubezpieczonego lub chorego członka rodziny i jest dokumentowane w dokumentacji medycznej na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz. U. z 2024r., poz. 581).

Jak wynika z § 7 rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 listopada 2015r. w sprawie trybu i sposobu orzekania o czasowej niezdolności do pracy, wystawiania zaświadczenia lekarskiego oraz trybu i sposobu sprostowania błędu w zaświadczeniu lekarskim (Dz.U. z 2015r., poz. 2013), wydanego na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 59a ustawy zasiłkowej zaświadczenie lekarskie wystawia się na okres od dnia, w którym przeprowadzono badanie, lub od dnia bezpośrednio następującego po dniu badania - nie później jednak niż czwartego dnia po dniu badania, jeżeli:

1) bezpośrednio po dniu badania przypadają dni wolne od pracy;

2) badanie jest przeprowadzane w okresie wcześniej orzeczonej czasowej niezdolności do pracy.

Jak trafnie akcentował Sąd Rejonowy fakt, że zaświadczenie lekarskie nie spełniło wymogów formalnych powołanych wyżej regulacji - art. 55 ust. 4 ustawy zasiłkowej i § 7 rozporządzenia (...) z dnia 10 listopada 2015r. nie ma najmniejszego znaczenie w sytuacji, gdy konieczność sprawowania przez ubezpieczonego opieki nad matką w spornym okresie nie była negowana przez organ rentowy ZUS ani w postępowaniu administracyjnym ani też przed Sądem I instancji. Stanowisko to potwierdza przytoczony przez Sąd Rejonowy wyrok Sądu Najwyższego z 17 listopada 2000r. (II UK 53/00).

Ubezpieczony spełnił wszystkie wymienione wyżej materialnoprawne przesłanki nabycia prawa do spornego zasiłku opiekuńczego zawarte w art. 32 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 ustawy zasiłkowej. Konieczność sprawowania przez niego osobistej opieki nad matką w spornym okresie wykazał zaświadczeniem lekarskim wymaganym na podstawie art. 53 ust. 1 tej ustawy. Wbrew zarzutom apelującego zostało ono wydane na podstawie dokumentacji z leczenia matki (k. 16), a nie wyłącznie w oparciu o ralację ubezpieczonego, jak dopiero w postępowaniu apelacyjnym zarzuca organ rentowy. Nie sposób też przyjąć za apelującym, iż orzekanie o niezdolności do pracy było przedwczesne, gdyż stan zdrowia jego matki po 4 dniach, o jakich mowa w § 7 cytowanego rozporządzenia mógł ulec zmianie. Jak wynika z zasad doświadczenia życiowego po kilku dniach od przebycia przez nią operacji wszczepienia endoprotezy stawu biodrowego jej stan zdrowia niewątpliwie nie mógł ulec zmianie. To poważna operacja upośledzająca bezpośrednio po niej w znacznym stopniu możliwość poruszania się. Stan ten wymagał konieczności opieki nad nią w spornym okresie, odnośnie czego lekarz wystawiający ubezpieczonemu zaświadczenie lekarskie nie miał najmniejszych wątpliwości. Nie miał ich też organ rentowy do momentu wniesienia apelacji. Stąd zawarte w niej jego zarzuty należy uznać za spóźnione i chybione.

Przytoczenie przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji m. in. uchylonych lub nieistniejących przepisów, a obecnie – dopiero na etapie postępowania apelacyjnego zgłoszenie zarzutu braku badania matki ubezpieczonego, której stan mógł ulec zmianie nie mogło mieć wpływu na treść rozstrzygnięcia.

Mając powyższe na względzie na mocy art. 385 § 1 k.p.c. należało oddalić apelację organu rentowego jako bezzasadną.

SSO Anna Petri